Open Monumentendag – Eendenkooi Nieuw Onrust

Wat is een eendenkooi?
Al sinds de middeleeuwen werden eendenkooien aangelegd voor het vangen van eenden voor consumptie of handel. Met behulp van makke staleenden werden overvliegende wilde eenden door de kooiker en zijn kooikerhondje de zoetwaterplas ingelokt. Via smalle sloten – zogenaamde vangpijpen – kwamen de eenden in een vanghokje terecht, waar ze ‘de pijp uit gingen’.

Eendenkooi Nieuw Onrust
Nieuw Onrust werd in 1898 aangelegd bij de gelijknamige boerderij in de Westpolder, vlak bij zee. Vroeger was deze zogenaamde zeekooi goed voor de vangst van zo’n vierduizend eenden per jaar. Veel ervan werden verkocht aan luxe restaurants in Londen en Parijs. Daar wilde men goed betalen voor eendenvlees zonder ‘lood’. Bijna een eeuw lang leverde Nieuw Onrust eenden bij de vleet. Gouden tijden voor de kooiker, die zo’n zestig cent per dier kreeg: voor die tijd een hoog bedrag!

Vangen, niet eten
Nieuw Onrust is één van de twee overgebleven, nog operationele, eendenkooien in de provincie Groningen. De eendenkooi wordt momenteel in het kader van het project Kongsi van de kooi-eend volledig gerenoveerd en teruggebracht in originele staat. Vervolgens gaat de kooi gebruikt worden voor het vangen en ringen van eenden en andere watervogels. Dus: vangen ja, eten nee! Daarnaast wordt de kooi ingezet als streekeigen toeristische attractie voor het Waddengebied.

Kongsi van de kooi-eend
Eendenkooien behoren tot het culturele erfgoed van het Waddengebied. Niet voor niets werden de eerste kooien in de middeleeuwen hier aangelegd. Ooit lagen er langs de randen van de Waddenzee zeker 140 eendenkooien. Daarvan zijn er nog maar 29 over. Een groot aantal kooieigenaren – waaronder Het Groninger Landschap – werken in het project Kongsi van de kooi-eend samen om de kooien voor het Waddengebied te behouden. Het gaat niet alleen om de kooi zelf, maar ook om de cultuur en het ambacht dat zo behouden blijft.