Diepen en maren staan aan de basis van Groningen. Ooit verbonden ze dorpen en steden met elkaar, maar ook met de wereld. Versterking en herstel van deze historische waterlopen biedt een unieke kansen voor natuur, leefbaarheid, klimaat en waterbeheer. ‘Diepen en maren: van Stad tot Wad’ is een project van Het Groninger Landschap voor Toukomst.
Toukomst en de kracht van het Groninger landschap
Toukomst is een initiatief van Nationaal Programma Groningen en West 8 (ontwerpbureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur) en organisaties uit de provincie Groningen. Met Toukomst wordt gebouwd aan projecten voor de toekomst van Groningen. Voor de uitvoering van deze projecten is 100 miljoen euro beschikbaar. Er zijn 59 projecten geselecteerd waarop door Groningers gestemd kan worden. Eén van die projecten is ‘Diepen en maren: van Stad tot Wad’, een initiatief van Het Groninger Landschap.
Stem op ‘Diepen en maren: van Stad tot Wad’ via www.toukomst.nl/projecten/diepen
"Versterking van historische waterlopen vergroot de capaciteit voor opvang van water, in tijden van overvloed en schaarste."
Diepen en maren: van Wad tot Stad
Diepen en maren staan aan de basis van Groningen. Ooit verbonden ze dorpen en steden met elkaar, maar ook met de wereld. Versterking en herstel van deze historische waterlopen biedt een unieke kansen voor natuur, leefbaarheid, klimaat en waterbeheer. Het landschap wordt meer toegankelijk en ons erfgoed beter te beleven.
Maren
Het stelsel van maren vormt een netwerk in een agrarische omgeving, met kansen voor landschaps- en natuurherstel (natuurlijke oevers en vismigratie) en om het landschap meer toegankelijk te maken. Gedeelten van gedempte maren, kunnen hersteld worden. Ze kunnen geaccentueerd worden als linten in het landschap met natuurvriendelijke oevers, bloemrijke randen en beplanting. Het levert ook een bijdrage aan herstel van biodiversiteit in het agrarische gebied en ondersteunt de transitie naar een natuurinclusieve landbouw. Versterking van deze historische waterlopen vergroot tevens de capaciteit voor opvang van water, in tijden van overvloed en schaarste. Dorpen en wijken kunnen zich opnieuw gaan verhouden tot het cultuurlandschap. Het stelsel van diepen en maren en met lokale initiatieven komen voor verbetering van de leefbaarheid. De meerwaarde is veel groter wanneer dit collectief gebeurt.
"Maren als als linten in het landschap met natuurvriendelijke oevers, bloemrijke randen en beplanting"
Diepen
De diepen – waaronder Damsterdiep, Boterdiep en Reitdiep – vormen belangrijke cultuurhistorische assen waarlangs van oudsher veel cultureel erfgoed aanwezig is als wierden, molens, sluizen, kalkovens en steenfabrieken. De samenhang tussen dit erfgoed is momenteel ver te zoeken. Het Damsterdiep is als oudste industriële as in Groningen vergelijkbaar met die van de Zaanse Schans voor Amsterdam. Maar geen toerist die met die bril kijkt. Door de openstelling en herbestemming van de erfgoedparels langs de diepen in samenhang aan te pakken, ontstaan hoogwaardige erfgoedlinten met een grote toeristisch-recreatieve betekenis.
Naast het robuust maken van het watersysteem als geheel, spelen ook enkele regionale opgaven. Het gaat om herstel van de Hunze in de stad Groningen en de aantakking van het watersysteem op de Waddenzee op drie locaties: Lauwersmeerdijk, Noordpolderzijl en verlegging spui Eemskanaal (Grote Polder). Uiteraard kan het concept op dit punt nog worden aangevuld.
"Het Damsterdiep is als oudste industriële as in Groningen vergelijkbaar met die van de Zaanse Schans voor Amsterdam. Maar geen toerist die met die bril kijkt."
Kapstok en groeimodel
Kortom, het koppelen van de regionale opgaven voor klimaat, landschap en natuur aan leefbaarheid en erfgoed, biedt grote kansen voor een groot deel van de provincie Groningen. Het borduurt voort op de historie en identiteit van deze streek en biedt nieuw perspectief voor de regionale economie. Betrokken organisaties staan te popelen om deze integrale opgave gezamenlijk op te pakken. Een kapstok voor vele initiatieven en een groeimodel. Herstel van het hele stelsel is het doel, maar we kunnen klein beginnen. Het Reitdiep en Middag-Humsterland zijn perfecte pilotlocaties. Het eeuwenoude cultuurlandschap is hier zeer gaaf en kan zodoende laten zien wat de kracht van het landschap is. We beginnen bij de basis.
Initiatiefnemers voor dit idee zijn Het Groninger Landschap en Stichting Nationaal Landschap Middag-Humsterland. Het is uitgebreid besproken en mede uitgewerkt met onder andere de groene organisaties, diverse verenigingen en coöperaties, gemeenten en de Provincie. Die zullen ook in de toekomst allemaal belangrijke partners zijn, evenals de bewoners natuurlijk.