Natuur: belasten of belonen?

Natuur en water zijn onlosmakelijk verbonden. Natuurgebieden op de hogere zandgronden vullen onze voorraad grondwater aan met schoon water, dat nagenoeg zonder zuivering als drinkwater gebruikt kan worden. Natuurgebieden in veengebieden werken als een spons: ze houden water vast als het nat is en geven dat langzaam weer vrij in tijden van droogte. Cruciaal in droge zomers! Laaggelegen natuurgebieden uitermate geschikt als waterbergingsgebied, waar overtollig water tijdelijk ‘geparkeerd’ kan worden om te voorkomen dat er elders overstromingen optreden. Kwelders langs de waddenkust remmen de golfslag en dragen bij aan kustveiligheid. Natuurgebieden leveren zo een onmisbare bijdrage aan onze watersystemen.

Omgekeerd heeft de natuur veel last van veranderingen in het watersysteem. In stedelijke gebieden wordt het water zo snel als mogelijk afgevoerd naar zee. In landbouwgebieden wordt een tegennatuurlijk waterpeil gehanteerd: laag in de winter en hoog in de zomer. Voor boeren gunstig: ze kunnen vroeg het land op om mest uit te rijden. Voor de natuur ongunstig omdat grondwater­standen in de winter kunstmatig laag worden gehouden en in de zomer juist water van elders moet worden aangevoerd. In alle grote meren worden vaste boezempeilen gehanteerd, in plaats van waterpeilen die meebewegen met de seizoenen.

Veel natuurgebieden liggen uit oogpunt van de waterhuishouding in ‘vijandig gebied’. Dat levert schade op voor de natuur, maar met technische maatregelen valt hier veel aan te doen en daar zijn de waterschappen goed in. Afgelopen 20 jaar zijn grote stappen gezet om tot grotere natuurgebieden te komen met een eigen waterhuishouding. In gebieden als De Onlanden en het Hunzedal kunnen we zien hoe succesvol dat is geweest. Hier leven weer otters en tal van moerasvogels, waaronder de zeearend. Waterschappen verdienen een groot compliment voor de wijze waarop hierin werd samengewerkt met natuurorganisaties.

Vraag die nu speelt is wie moet opdraaien voor de kosten van het waterbeheer in natuurgebieden. De waterschappen redeneren volgens het profijtbeginsel. De natuurgebieden hebben baat bij het waterbeheer, dus de natuureigenaren moeten volgens hen binnenkort aanzienlijk meer waterschapsheffing gaan betalen. Er is een stelselherziening in de maak waarbij natuur in dezelfde categorie gaat vallen als landbouw, waardoor de tarieven voor natuurgebieden enkele malen over de kop gaan. Los daarvan wil waterschap Hunze & Aa’s het tarief voor natuur komend jaar met 66% gaan verhogen!

Natuureigenaren zijn het absoluut niet eens met het profijtbeginsel van de waterschappen. Natuur heeft belang bij goed waterbeheer, maar heeft geen economisch profijt. Natuurbeheer levert geen geld op, maar kost geld. De technische maatregelen zijn niet nodig uit luxe, maar om negatieve effecten vanuit de omgeving tegen te gaan. Natuur is een collectief belang: alle inwoners hebben belang bij hoogwaardige natuur in hun leefomgeving. Dan is het principieel onjuist om de rekening bij de natuureigenaren te leggen.

Natuurgebieden hebben vooral intrinsieke waarde, maar vertegenwoordigen ook een economische waarde door hun bijdrage aan bijvoorbeeld waterveiligheid. Zonder onze natuurgebieden in De Onlanden en het Hunzedal, waar in tijden van nood vele miljoenen kuubs water geborgen kunnen worden, zouden lage delen van de stad Groningen vaker overstromen met enorme economische schade tot gevolg. Het is de wereld op zijn kop dat de eigenaren van deze natuurgebieden hogere belasting moeten gaan betalen in plaats van een vergoeding te krijgen voor het beschikbaar stellen en beheren van deze natuurgebieden.

Geef uw mening via DvhN: Opinie: Moet natuur belast of beloond worden? klik hier