Eendenkooi Nieuw Onrust
Nieuw Onrust is één van de twee, nog operationele, overgebleven eendenkooien in de provincie Groningen. Nieuw Onrust werd in 1898 aangelegd bij de gelijknamige boerderij in de Westpolder, vlak bij zee.
Geschiedenis
Al sinds de middeleeuwen werden eendenkooien gebruikt voor het vangen van eenden voor consumptie of handel. Vroeger was Nieuw Onrust goed voor de vangst van zo’n vierduizend eenden per jaar. Veel ervan werden verkocht aan luxe restaurants in Londen en Parijs. Daar wilde men goed betalen voor eendenvlees zonder ‘lood’.
Ooit lagen er langs de randen van de Waddenzee ongeveer 140 eendenkooien. Daarvan zijn er nog maar 29 over. Tegenwoordig wordt de kooi ingezet als streekeigen toeristische attractie voor het Waddengebied. Het gaat niet alleen om de kooi zelf, maar ook om de cultuur en het ambacht dat zo behouden blijft.
Wat is een eendenkooi?
De eendenkooi bestaat uit een kooibos, vier ‘vangpijpen’ en een gegraven plas in het midden. Rondom de vangpijpen staan schermen van wilgententen die van boven afgesloten zijn met netten. Met behulp van makke staleenden (eenden die zich permanent in de kooi bevonden) werden overvliegende wilde eenden de zoetwaterplas ingelokt. Via de vangpijpen (smalle sloten) kwamen de eenden in een vanghokje terecht, waar ze ‘de pijp uit gingen’.
Het gezegde: ‘de pijp uitgaan’ komt vermoedelijk van het vangen van de eenden in de ‘vangpijpen’.
Diversiteit aan vogels
Naast vele eendensoorten als smient, krakeend, slobeend, pijlstaart en winter- en zomertaling (in kooikerstermen het zogenaamde ‘blauwgoed’), worden er regelmatig ook andere vogels op de kooi waargenomen zoals houtsnip, grauwe vliegenvanger, fitis, spotvogel, kleine karekiet, pimpel- en koolmees. Ook de ijsvogel wordt regelmatig waargenomen op de kooi, jagend op de aanwezige stekelbaarsjes in de kooiplas.
Kooikerhonden
Als een kooiker zijn kooikerhondje aan het begin van een ‘vangpijp’ liet lopen, werden de eenden op de plas daar vreemd genoeg naartoe gelokt. Door rondjes om de rietschermen naast het water te lopen, lokte het hondje de eenden steeds verder de ‘vangpijp’ in. De kooiker kon daarbij nog wat lokvoer over de schermen gooien. Een enkeling bond zelfs een bosje stro aan de staart van zijn kooikerhondje, in de veronderstelling dat de eenden daar nóg nieuwsgieriger van werden.
Kooikergreep
Wanneer de vogels ver genoeg de ‘vangpijp’ ingezwommen waren, kwam de kooiker de pijp in. De vogels vluchtten in paniek naar het eind van de ‘vangpijp’, waar ze in een kooitje bijeen werden gedreven. Met een ‘kooikersgreep’ werd hun nek gebroken en even later hingen ze bij de poelier, of pruttelden ze bij de kooiker zelf in de pan. De kooiker kreeg zo’n zestig cent per gevangen dier, voor die tijd een hoog bedrag.
Bezoekersinformatie
Bezoeken
Eendenkooi Nieuw Onrust is alleen te bezoeken tijdens excursies.
De Eendenkooi is helaas niet toegankelijk voor rollators of rolstoelen.
De Eendenkooi is daarnaast ook niet toegankelijk voor honden.
Locatie
Op de Westpolder bij Hornhuizen neem je de afslag (tussen nr. 22 en 24) naar het gebouw van Waterschap Noorderzijlvest. Daar kan geparkeerd worden. Fietsers volgen fietsknooppunt 11.
Contact
050-3135901
info@groningerlandschap.nl
