Veenborg Welgelegen

De fraaie veenborg Welgelegen is een van de beeldbepalende monumenten van Hoogezand-Sappemeer. Borg Welgelegen dateert van circa 1650 en was de woning en het kantoor van de administrateur van de Borger Compagnie. Deze compagnie nam in die jaren de vervening in dit deel van Sappemeer ter hand. Daarna ging het huis vele malen over in andere handen en in de 18e eeuw kreeg het de huidige vorm. Sinds 2017 is Welgelegen eigendom van Het Groninger Landschap.

Eindeloos moeras

Zo zag de omgeving van Sappemeer er eeuwenlang uit. Ten oosten en zuidoosten van de stad Groningen strekte zich het grootste hoogveengebied van Europa uit. Een eindeloos landschap van golvende heidevelden, meren en riviertjes, met hier en daar bosjes met berken, wilgen en struikgewas. Wegen waren er niet. In de meters dikke lagen veen kon je wegzakken en voor altijd verdwijnen. Maar deze wildernis herbergde wel een onvoorstelbaar grote economische rijkdom: turf.

De Borgercompagnie

In 1647 werd de Borgercompagnie opgericht door burgers van de stad Groningen om de veengebieden rond Sappemeer te ontginnen. Vanuit het Winschoterdiep werd er in het veen gegraven en ontstond het Borgercompagniesterdiep. Aan de oostkant van dit kanaal ligt Welgelegen, gesticht door Jan Cornelis Spiel, familie van de Van Ewsums.

Het huis had een appelhof en een siertuin. Naast de boomgaard werd een schuur met een kamer gebouwd voor de meier die de landerijen bewerkte. Welgelegen werd omringd door een gracht die ook de siertuin omringde. Boomgaard en boerderij lagen erbuiten. Tegenwoordig is de appelhof verdwenen, maar het omgrachte erf met siertuin en huis bestaat nog steeds.

De legende

Aan het beeldje achter in de tuin van Welgelegen is een legende verbonden. Ver voor de vervening speelde een kind op de hei tussen Muntendam en Sappemeer. Het kind werd aangevallen door een everzwijn en leek reddeloos verloren. Plots kwam er uit de hemel een engel, die met een zwaard het everzwijn onthoofde. Het kind was gered. Het beeldje geeft dit verhaal weer; je ziet de engel triomfantelijk met zijn voet op de kop van het zwijn staan.

Borg blijft Odd Fellowhuis

In 1966 kochten de Odd Fellows de verwaarloosde borg en tuin. De Odd Fellows hebben daarna in eigen beheer zowel borg als tuin hersteld en daarmee van de ondergang gered. Om de borg ook voor de toekomst veilig te stellen droegen zij in 2017 Welgelegen over aan Het Groninger Landschap. Bij de overdracht is afgesproken dat de Odd Fellows de borg als hun verenigingsgebouw mogen gebruiken voor hun activiteiten.

Herstel tuin en veenborg

In 2022 is het herstel van de historische tuin en de veenborg afgerond. Een aantal monumentale bomen waren verloren gegaan, paden en oude elementen waren verzakt en de veenborg had achterstallig onderhoud. We hebben de vroegere grandeur van de tuin en veenborg terug gebracht.

Het herstel van veenborg en historische tuin zijn mogelijk gemaakt door: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Provincie Groningen, Nationale Postcode Loterij, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting De Versterking, Bredius-Stichting, Mulder Premie Fonds en een gift van een Beschermer.

Bezoekersinformatie

Cultuur op de Borg organiseert in veenborg Welgelegen kleine culturele evenementen. Ook een evenement organiseren op deze historische locatie? Kijk op www.cultuuropdeborg.nl

De tuin is voor publiek van zonsopkomst tot zonsondergang geopend.

Locatie
De Vosholen 60
9611 TD Sappemeer

Contact
050-3135901
verhuur@cultuuropdeborg.nl

Op de kaart

Activiteiten op deze locatie

Eropuit

Open Monumentendag – Borg Welgelegen met historische tuin

Groningen
Eropuit

Open Tuinen Weekend Borg Welgelegen

Wierdenland & Waddenkust
Wandelroutes

Wandelroute Welgelegen

Veenkoloniën