Bourtangerveld
Bourtange en directe omgeving ademen een roemruchte historie. Wallen, een gracht en een open moerasgebied daaromheen: een uitgelezen plek om Spaanse en Duitse aanvallen succesvol af te slaan! In de loop der eeuwen verloor Bourtange haar militaire waarde en veranderde langzaam in een landbouwdorp. Maar dat tij is gekeerd: in de 20ste eeuw werden Bourtange en het omringende landschap teruggebracht in originele staat. Het Groninger Landschap tekent voor het herstel en behoud van het terrein ten oosten van de Vesting. Het resultaat? Een prachtig vogelrijk natuurreservaat met zeldzame planten, vlinders en insecten.
Moeras – landbouw – grasland
Eeuwenlang bestond de wijde omgeving van Bourtange uit een ondoordringbaar moeras. Dit eens zo gevreesde moeras is inmiddels verdwenen. Het werd afgegraven voor de turfwinning en het water werd weggepompt, zodat de grond voor de landbouw kon worden gebruikt. Als je er nu rondloopt, is het moeilijk voor te stellen dat een groot deel van dit gebied tien jaar geleden nog landbouwgrond was.
In 1939 deed Stichting Het Groninger Landschap de allereerste aankoop; de Soldatendijk in Bourtange. Deze dijk werd indertijd aangelegd om te voorkomen dat het water naar het lager gelegen noorden zou weglekken. Aan het eind van deze dijk is een sluisje gebouwd om de waterstand te regelen. Dit sluisje was destijds van dusdanig strategisch belang dat er een kleine veldschans – de Redoute Bakoven – werd gebouwd om het te beveiligen. In tijden van gevaar lag Bourtange als een eiland in ondiep water om zich te kunnen beschermen tegen indringers.
Meer over de geschiedenis van Bourtange
De vesting Bourtange ligt uitermate strategisch, bij een ondoordringbaar moeras. Tot grote veldslagen is het hier nooit gekomen. Een keer bijna, toen Bommen Berend met een legermacht voor de poorten stond. De bisschop van Munster wilde richting Groningen, maar stuitte op Bourtange. Hij wilde een doortocht afkopen, 200.000 gulden bood hij aan. Maar de bevelhebber van Bourtange, kapitein Prott, liet hem weten dat hij 200.000 kogels kon krijgen. De bisschop durfde een confrontatie niet aan en droop af.
Bij Coevorden, de andere doorgang richting de stad, was Bommen Berend wel succesvol. Dit leidde in 1672 tot het beleg van Groningen. Saillant detail: Prott had zijn vrouw naar de stad Groningen gestuurd, omdat hij dacht dat ze daar veiliger was dan in Bourtange. Maar juist in de stad liet zij het leven. Door een brandpijl van Bommen Berend.
Schrale grond en zeldzame soorten
Klokjesgentiaan, blauwe knoop, verfbrem, steenanjer. Al deze bijzondere planten zijn op het Bourtangerveld in Bourtange te vinden. Ondanks stikstof en droogte gaat het ze goed.
De bodem maakt Bourtange bijzonder. Geen rijke veen-, kwelder- of landbouwgrond, maar bijna wit zand, net
als op het strand. Schrale grond noemen we dit. Op schrale grond groeien planten die alleen dáár voorkomen.
Verschralen is nodig om een grotere variatie aan natuur te verkrijgen. Op een vruchtbare bodem groeien slechts enkele soorten gewassen. Op schraal grasland krijgen óók zeldzame planten een kans. Een variatie in de plantengroei betekent ook weer een variatie aan insecten die op de planten afkomen. En veel insectensoorten leiden op hun beurt weer tot een grotere vogelrijkdom!
Onze hoofdtaak in dit natuurgebied is dan ook; de grond schraal krijgen en houden. Dat eerste gebeurde in 2005 op rigoureuze wijze. Machinaal werd de rijke toplaag van dertig hectare afgeschraapt. Voor die tijd was het een aardappelakker met een bruine voedselrijke en bemeste toplaag. Die hele bruine laag hebben we eraf gehaald (in totaal 120.000 kuub landbouwgrond: 12.000 vrachtwagens vol). Een kale zandvlakte bleef over, die de jaren erna werd gekoloniseerd door beschermde zandsoorten. Het aantal Rode Lijst-soorten nam na de inrichting zelfs verder toe van 17 naar 24, met onder meer de gevlekte orchis en parnassia als nieuwkomers.
Wilde natuurbeheerders
We laten het Bourtangerveld begrazen door konikpaarden en landgeiten. Deze dieren houden de begroeiing kort en voorkomen door te grazen en knagen aan bomen en struiken dat het landschap dicht groeit. De rassen zijn sterk; ze kunnen het hele jaar buiten lopen en hebben weinig verzorging nodig.
Informatiecentrum Terra Mora
Ons informatiecentrum in Bourtange is gevestigd in het interactieve museum Terra Mora. Drie thema’s spelen hier een rol, waaronder natuur en landschap. Beeld, interactiviteit, educatie en beweging staan centraal in Terra Mora. Een must als je Bourtange en omgeving actief wilt beleven!
Wandelroute Bourtange
Wandel door het gevarieerde natuurgebied Bourtange, door roemruchte historie en sta oog in oog met runderen en Konikpaarden. De route is ongeveer 6 kilometer lang.
Bourtange in beeld
Bezoekersinformatie
De wandeling start bij de Contrescarpbrug (de ophaalbrug). Honden zijn op deze route niet toegestaan i.v.m. loslopend vee.
Entree vesting
Kijk op de website van vesting Bourtange voor meer informatie en ticketprijzen: https://www.bourtange.nl/
Parkeren
W. Lodewijkstraat 33
9545 PA Bourtange
Contact
telefoonnummer: 0595-528522
e-mailadres: info@groningerlandschap.nl
Op de kaart
Natuurgebieden in Groningen
Groningen is rijk aan gevarieerde natuurgebieden waarin je heerlijk kan dwalen, vogels kijken, fietsen en van alle seizoenen kan genieten. Elk natuurgebied vertelt zijn eigen verhaal met de landschappelijke neerslag van een rijk verleden. Ontdek de natuurgebieden van Het Groninger Landschap!
